Φορντισμός Ο όρος προέρχεται από το επώνυμο του Χένρι Φορντ Το επώνυμο σημαίνει "τόπος όπου περνάει ένα υδατόρευμα, διάβαση".

Η έννοια του φορντισμού αναφέρεται σε ένα μέσο μαζική παραγωγή ενός συγκεκριμένου προϊόντος, δηλαδή, θα ήταν ένα σύστημα γραμμές παραγωγής με βάση την ιδέα του Henry Ford.

Η δημιουργία της έγινε το 1914, όπου η Ford είχε ως στόχο να φέρει επανάσταση στην αυτοκινητοβιομηχανική αγορά της εποχής εκείνης.

Ο φορντισμός ήταν ένα θεμελιώδες σύστημα λόγω του εξορθολογισμού της παραγωγικής διαδικασίας, της παραγωγής χαμηλού κόστους και της συσσώρευσης κεφαλαίου.

Ουσιαστικά, ο στόχος του Henry Ford ήταν να δημιουργήσει μια μέθοδο που θα μείωνε όσο το δυνατόν περισσότερο το κόστος παραγωγής του εργοστασίου αυτοκινήτων του, το οποίο κατά συνέπεια θα καθιστούσε τα οχήματα φθηνότερα προς πώληση, δίνοντας σε μεγαλύτερο αριθμό καταναλωτών τη δυνατότητα απόκτησης ενός αυτοκινήτου.

Το φορντικό σύστημα ήταν μια μεγάλη καινοτομία, αφού πριν από αυτό, η παραγωγή αυτοκινήτων γινόταν με χειροποίητο τρόπο, ο οποίος ήταν ακριβός και απαιτούσε πολύ χρόνο για να ολοκληρωθεί.

Ωστόσο, ακόμη και με τα πλεονεκτήματα των φθηνότερων οχημάτων και της ταχύτερης παραγωγής, τα εν λόγω φορντιστικά αυτοκίνητα δεν είχαν την ίδια ποιότητα σε σύγκριση με τα χειροποίητα οχήματα, όπως η Rolls Royce.

Η εκλαΐκευση του φορντισμού έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, γεγονός που βοήθησε σημαντικά στη διάδοση της κατανάλωσης οχημάτων στις διάφορες οικονομικές τάξεις του πλανήτη. Το μοντέλο προέκυψε χάρη στον εξορθολογισμό του καπιταλισμού, δημιουργώντας τις γνωστές "μαζικές παραγωγές" και τη "μαζική κατανάλωση".

Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούσε ο φορντισμός βασιζόταν στην αρχή της εξειδίκευσης - κάθε εργαζόμενος στην εταιρεία ήταν αποκλειστικά υπεύθυνος για μια φάση της παραγωγής.

Εξαιτίας αυτού, οι εταιρείες δεν χρειαζόταν να προσλαμβάνουν ειδικούς, καθώς κάθε εργαζόμενος χρειαζόταν μόνο να μάθει πώς να εκτελεί τις λειτουργίες του, οι οποίες αποτελούσαν μέρος του μικρού του βήματος στη διαδικασία κατασκευής οχημάτων.

Το σύστημα του φορντισμού έφερε πολλά πλεονεκτήματα για τους επιχειρηματίες, αλλά ήταν πολύ επιβλαβές για τους εργαζόμενους, ιδίως λόγω της επαναλαμβανόμενης εργασίας, της υπερβολικής φθοράς και των χαμηλών προσόντων. Εκτός από όλα αυτά, οι μισθοί ήταν χαμηλοί, καθώς δικαιολογούνταν για να μειωθεί η τιμή της παραγωγής.

Η ακμή του φορντισμού στην ιστορία του καπιταλισμού ήταν η περίοδος που ακολούθησε τη δεύτερη μεταπολεμική περίοδο.

Ωστόσο, λόγω της έλλειψης προσαρμογής των προϊόντων και της ακαμψίας του συστήματος, ο φορντισμός οδηγήθηκε σε παρακμή στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και αντικαταστάθηκε σταδιακά από ένα πιο συνοπτικό μοντέλο.

Από περιέργεια, μπορεί κανείς να ελέγξει μια σάτιρα -και ταυτόχρονα κριτική- του φορντικού συστήματος και των συνθηκών του, καθώς και των συνεπειών της οικονομικής κρίσης του 1929 στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω της ταινίας Modern Times, του 1936, του ηθοποιού και σκηνοθέτη Τσαρλς Τσάπλιν.

Χαρακτηριστικά του φορντισμού

Ο Φορντισμός ήταν μια ημιαυτόματη γραμμή παραγωγής αυτοκινήτων με ορισμένα μάλλον αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά, όπως:

• Μείωση του κόστους στη γραμμή παραγωγής αυτοκινήτων,
• Βελτίωση της γραμμής συναρμολόγησης οχημάτων,
• Χαμηλά προσόντα των εργαζομένων,
• Καταμερισμός καθηκόντων και λειτουργιών εργασίας,
• Επαναλαμβανόμενες λειτουργίες στην εργασία,
• Συνεχής εργασία αλυσίδας,
• Τεχνική εξειδίκευση κάθε εργαζομένου ανάλογα με τη λειτουργία του,
• Μαζική παραγωγή αυτοκινήτων (μεγάλες ποσότητες),
• Σημαντικές επενδύσεις σε μηχανήματα και εγκαταστάσεις,
• Χρήση χειροκίνητων μηχανημάτων κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας.

Φορντισμός και τεϋλορισμός

Ο φορντισμός έκανε χρήση των κανόνων του taylorism το οργανωτικό μοντέλο βιομηχανικής παραγωγής που δημιούργησε ο Frederick Taylor.

Ο τεϋλορισμός αποτέλεσε παράγοντα της επανάστασης της εργοστασιακής εργασίας στις αρχές του 20ού αιώνα, καθώς καθόρισε ότι κάθε εργαζόμενος ήταν υπεύθυνος για μια συγκεκριμένη λειτουργία στο πλαίσιο μιας παραγωγικής διαδικασίας, οπότε δεν ήταν απαραίτητο να έχει γνώσεις σχετικά με τα άλλα στάδια της δημιουργίας του προϊόντος.

Οι εργαζόμενοι εποπτεύονταν από έναν διευθυντή, ο οποίος έλεγχε και εξασφάλιζε την τήρηση των φάσεων παραγωγής.

Επιπλέον, ο τεϋλορισμός καινοτόμησε το σύστημα μπόνους - ο εργαζόμενος που παρήγαγε τα περισσότερα στον ελάχιστο χρόνο εργασίας ανταμείβονταν με βραβεία που χρησίμευαν ως κίνητρο για συνεχή βελτίωση στην εργασία του.

Ο τεϋλορισμός αποσκοπούσε στην αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων μέσω του εξορθολογισμού των κινήσεων και του ελέγχου της παραγωγής, γεγονός που έδειχνε την έλλειψη ενδιαφέροντος του Taylor (του δημιουργού) για θέματα που σχετίζονται με την τεχνολογία, την προμήθεια των εισροών ή ακόμη και την άφιξη του προϊόντος στην αγορά.

Σε αντίθεση με τον τεϋλορισμό, ο Ford εισήγαγε την καθετοποίηση στην παραγωγική του διαδικασία, όπου υπήρχε έλεγχος από τις πηγές των πρώτων υλών μέχρι την παραγωγή των εξαρτημάτων και τη διανομή του προϊόντος.

Fordism και Toyotism

O Τογιοτισμός ήταν το μοντέλο παραγωγής που αντικατέστησε το φορντικό σύστημα.

Ως το κυρίαρχο μοντέλο διαμόρφωσης της βιομηχανικής παραγωγής από τη δεκαετία του 1970 και τη δεκαετία του 1980 και μετά, ο toyotism ξεχώρισε κυρίως λόγω της εξάλειψης της σπατάλης, δηλαδή με την εφαρμογή της "απλούστερης" παραγωγής αντί της αχαλίνωτης και μεγάλης κλίμακας παραγωγής - η οποία παρατηρήθηκε στον φορντισμό.

Το σύστημα παραγωγής της Toyota δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε από την Toyota, μια ιαπωνική εταιρεία κατασκευής αυτοκινήτων.

Με τη μεγάλη ζήτηση για πιο εξατομικευμένα προϊόντα και με μεγαλύτερη τεχνολογία, ποιότητα και επιδόσεις στην καταναλωτική αγορά, ο toyotism ήταν ζωτικής σημασίας σε αυτό το στάδιο, με αποτέλεσμα να δοθεί έμφαση στην εξειδίκευση των εργαζομένων της εταιρείας.

Λόγω του ποικίλου τμήματος της αγοράς, οι εργαζόμενοι δεν μπορούσαν να έχουν αποκλειστικές και περιορισμένες δραστηριότητες, όπως ακριβώς συνέβαινε στον φορντισμό.

Στην περίπτωση του toyotism, υπήρξε επένδυση στην εξειδίκευση της αγοράς και στην εκπαίδευση των εταιρεία .

Ένα από τα σημαντικότερα διαφοροποιητικά στοιχεία του συστήματος toyotism ήταν η χρήση του πάνω στην ώρα Αυτό μειώνει τα αποθέματα και τις πιθανές σπατάλες - υπάρχει εξοικονόμηση στην αποθήκευση και την αγορά πρώτων υλών.

Γύρω στη δεκαετία του 1970/1980, η Ford Motor Company - η εταιρεία του Χένρι Φορντ και το φορντικό της σύστημα - έχασε την πρώτη της θέση ως πρώτη αυτοκινητοβιομηχανία, δίνοντας το "βραβείο" στη General Motors.

Αργότερα, γύρω στο 2007, η Toyota ανακηρύχθηκε ο μεγαλύτερος κατασκευαστής οχημάτων στον κόσμο χάρη στην αποτελεσματικότητα του συστήματός της.

Δείτε επίσης:

• Σημασία του Taylorism
• Σημασία της κοινωνίας