A θανατική ποινή (η οποία ονομάζεται επίσης θανατική ποινή), είναι ένα είδος ποινικής καταδίκης που συνίσταται σε μια διαδικασία κατά την οποία ένα άτομο που έχει διαπράξει ένα συγκεκριμένο έγκλημα λαμβάνει την τιμωρία του ίδιου του θανάτου. Ο όρος "capital" είναι παραλλαγή του λατινικού "capitalis", που κυριολεκτικά σημαίνει "αναφερόμενος στο κεφάλι". Προέρχεται από τη μέθοδο εκτέλεσης που γινόταν με αποκεφαλισμό, η οποία ήταν πολύ διαδεδομένηστο Μεσαίωνα.

Ωστόσο, πρέπει να εκτελείται μετά από δικαστική απόφαση που καταδικάζει το άτομο σε θάνατο και μόνο το κράτος μπορεί να αναλάβει την εκτέλεση της ποινής. Έτσι, για να εξηγήσουμε τι είναι η θανατική ποινή, πρέπει να αναφέρουμε ότι συνίσταται σε μια κατάσταση διαφορετική από την εκτέλεση, η οποία στην περίπτωση αυτή εκτελείται χωρίς την έγκριση μιας νομικής διαδικασίας.

Η χρήση της θανατικής ποινής ως τιμωρία είναι μια πρακτική που εφαρμόστηκε σε διάφορες ιστορικές περιόδους και σε διάφορες χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας, όπου εφαρμόστηκε μέχρι το έτος 1876). Η θανατική ποινή στη Βραζιλία χρησιμοποιούνταν για την τιμωρία ατόμων που διέπρατταν αστικά εγκλήματα, αλλά κυρίως για τον εκφοβισμό και τον περιορισμό των δούλων, και αυτός ήταν ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους απαγορεύτηκε το έτος 1889,όταν καταργήθηκε επίσημα η δουλεία στη χώρα.

Με την επίσημη απαγόρευση, η θανατική ποινή αφαιρέθηκε από τον Ποινικό Κώδικα της Βραζιλίας. Αλλά, παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με το Σύνταγμα, μπορεί να εφαρμοστεί σε περίπτωση κηρυγμένου πολέμου, όπως ορίζεται στο άρθρο 5, παράγραφος 47. Ακόμα κι έτσι, η θανατική ποινή δεν χρησιμοποιήθηκε καν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στη Βραζιλία.

Υπό το στρατιωτικό καθεστώς, υπήρχε ένα διάταγμα που επέτρεπε τη θανατική ποινή σε περιπτώσεις βίαιων πολιτικών εγκλημάτων, αλλά δεν εφαρμόστηκε (εντός των νομικών ορίων) σε κανέναν από τους πολιτικούς κρατούμενους εκείνη την εποχή.

Καθώς πρόκειται για συνταγματικό στοιχείο που εντάσσεται στο θέμα των θεμελιωδών δικαιωμάτων, δεν υπάρχει δυνατότητα τροποποίησής του, καθώς θεωρείται μόνιμη ρήτρα της Magna Carta.

Ιστορία της θανατικής ποινής

Το πρώτο σύνολο γραπτών νόμων που βρέθηκε αποτελείται από τον Κώδικα του Χαμουραμπί, ο οποίος δημιουργήθηκε στην περιοχή της Μεσοποταμίας το έτος XVIII π.Χ. Η εφαρμογή της θανατικής ποινής εκείνη την εποχή γινόταν ανάλογα με την αναλογία του εγκλήματος που διέπραξε ο καταδικασθείς και αφορούσε 30 τύπους εγκλημάτων, με βάση το "οφθαλμός αντί οφθαλμού, δόντι αντί οδόντος".

Το 621 π.Χ. θεσπίστηκε ο Δρακόντειος Κώδικας της Αθήνας, όπου όλοι οι εγκληματίες καταδικάζονταν σε θάνατο. Αυτό συνέβη επειδή ο νομοθέτης Δράκοντας θεωρούσε ότι κανένας τύπος εγκλήματος δεν άξιζε συγχώρεση, αλλά αυτός ο τύπος ποινής εφαρμόστηκε μόνο στους δολοφόνους μετά τη μεταρρύθμιση που έκανε ο διάδοχός του.

Το 452 π.Χ., εμφανίστηκε στη Ρώμη η πρώτη σειρά νόμων, που χρησιμοποιούσαν την εκτέλεση ως τρόπο τιμωρίας των εγκληματιών, καθώς και τη δυνατότητα σε περιπτώσεις ψευδούς μαρτυρίας και δολοφονίας παιδιών που είχαν γεννηθεί με κάποια παραμόρφωση (όπου ο πατέρας ήταν υπεύθυνος για την εκτέλεση της ποινής).

Κατά τον Μεσαίωνα, οι άνθρωποι που θεωρούνταν απειλή για τα δόγματα που καθιέρωνε η Καθολική Εκκλησία διώκονταν. Οι ύποπτοι καταδικάζονταν και μπορούσαν να υποστούν τη θανατική ποινή, η οποία μπορούσε να είναι η καύση στην πυρά, ένα γεγονός που γινόταν σε μια δημόσια πλατεία για να το παρακολουθήσει ο πληθυσμός. Μεταξύ των ανθρώπων που κατηγορούνταν ως αιρετικοί, υπήρχαν επιστήμονες καιτους πιστούς άλλων θρησκειών.

Η γκιλοτίνα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία ως μια "πιο ανθρώπινη" μέθοδος αποκεφαλισμού των εγκληματιών κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, ενώ η ηλεκτρική καρέκλα, η οποία χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις ΗΠΑ, προκαλεί στον κατηγορούμενο μια εκκένωση 2.000 βολτ.

Επισκόπηση της θανατικής ποινής στον κόσμο

Η θανατική ποινή εξακολουθεί να εφαρμόζεται σε ορισμένες χώρες (58 χώρες για την ακρίβεια), αν και δεν είναι αποδεκτή από πολλές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν και ο αριθμός των ατόμων που έχουν υποστεί αυτή την ποινή είναι δύσκολο να μετρηθεί, τα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου 1.000 καταδικασθέντες υπέστησαν αυτή την ποινή το έτος 2016 σε 23 χώρες.

Μεταξύ των χωρών που εξακολουθούν να υιοθετούν τη θανατική ποινή είναι το Πακιστάν, το Ιράν, το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία και η Κίνα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, κάθε μία από τις 50 πολιτείες που απαρτίζουν τη χώρα είναι υπεύθυνη για τους δικούς της νόμους και, εξαιτίας αυτού, η ποινή του θανάτου εκτελείται σε 29 πολιτείες.

Οι λόγοι που οδηγούν έναν εγκληματία στη θανατική ποινή διαφέρουν από χώρα σε χώρα, με τα πιο συνηθισμένα εγκλήματα να είναι αυτά που διαπράττονται σε σχέση με ναρκωτικά, βιασμό, απαγωγή, προδοσία, κατασκοπεία, τρομοκρατία ή βλασφημία. Τα είδη της θανατικής ποινής σε όλο τον κόσμο περιλαμβάνουν το εκτελεστικό απόσπασμα, τον λιθοβολισμό, τον απαγχονισμό ή τη θανατηφόρο ένεση. Αιώνες πριν, η θανατική ποινή εκτελούνταναργά, βασανιστικά και με σκοπό να είναι επώδυνες για τους καταδικασμένους, οι οποίες περιλάμβαναν ακόμη και το ποδοπάτημα από ελέφαντες.

Οι περισσότερες από τις πρόσφατες θανατικές καταδίκες πραγματοποιήθηκαν στην Κίνα, με το Ιράν να βρίσκεται στη δεύτερη θέση, ακολουθούμενο από τη Σαουδική Αραβία και το Πακιστάν. Το 2016, περίπου 18.000 άνθρωποι ήταν θανατοποινίτες, αριθμός που είναι κατά 37% χαμηλότερος από ό,τι το 2015.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η μόνη χώρα στην αμερικανική ήπειρο που εφαρμόζει τη θανατική ποινή ως μορφή τιμωρίας. Στη Μέση Ανατολή, ο αριθμός των θανατοποινιτών μειώνεται τα τελευταία χρόνια.

Ωστόσο, στη Νιγηρία, ο αριθμός των θανατικών ποινών διπλασιάστηκε από το 2015 έως το 2016. Στη χώρα αυτή, ο κίνδυνος να εκτελεστούν άνθρωποι ακόμη και αν είναι αθώοι είναι μεγάλος, καθώς οι μισές από τις αθωωτικές αποφάσεις που καταγράφηκαν παγκοσμίως το έτος 2016 συνέβησαν στη χώρα αυτή.

Σύμφωνα με ειδικούς επί του θέματος και ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τη θανατική ποινή, οι χώρες στις οποίες εφαρμόζεται η ποινή αυτή δεν παρουσιάζουν μείωση των επιπέδων εγκληματικότητας, ενώ η εφαρμογή της πλήττει δυσανάλογα τους φτωχούς και όσους ανήκουν σε περιθωριοποιημένες ομάδες, καθώς και τις εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες.

Έρευνα σχετικά με τους ανθρώπους υπέρ και κατά της θανατικής ποινής στη Βραζιλία

Μια έρευνα που διεξήχθη από την DataFolha το 2014 έδειξε ότι το 43% των Βραζιλιάνων είναι υπέρ και το 52% κατά της εφαρμογής της θανατικής ποινής. Η σύνοψη της έρευνας μεταξύ των επιχειρημάτων που χρησιμοποίησαν οι άνθρωποι που δήλωσαν υπέρ ή κατά αποκάλυψε ότι όσοι είναι υπέρ αυτού του είδους της ποινής πιστεύουν ότι η βία στη χώρα θα μειωθεί, εκτός από την αποτροπή της επιστροφής των εγκληματιών σε εταιρεία και να ελαχιστοποιηθεί το κόστος της επανακοινωνικοποίησης των κρατουμένων.

Το επιχείρημα αυτό υποστηρίζεται από αυτούς τους ανθρώπους με βάση την εικόνα του σωφρονιστικού συστήματος της Βραζιλίας, όπου το 78% των ατόμων που επιστρέφουν στην κοινωνία διαπράττουν ξανά εγκλήματα.

Οι αντίθετοι χρησιμοποίησαν το επιχείρημα ότι αυτή η ποινή θα εφαρμοζόταν στη Βραζιλία χωρίς πραγματικά ορθολογικά κίνητρα, αλλά μόνο για λόγους εκδίκησης. Επιπλέον, υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι η καλύτερη λύση για να αποτραπεί η επιστροφή των εγκληματιών στους δρόμους είναι η εφαρμογή της ισόβιας κάθειρξης, καθώς πρόκειται για λιγότερο ακραίο μέτρο.

Ένα άλλο από τα αρνητικά σημεία που παρουσιάζονται σχετικά με αυτή την πρακτική θα ήταν η πιθανότητα να γίνουν λάθη ή να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο καταπίεσης, εκτός από την επιβολή αυτής της ποινής σε άτομα που έχουν διαγνωστεί ως διανοητικά και πνευματικά ανάπηρα.

Επιχειρήματα υπέρ και κατά της θανατικής ποινής

Υπάρχουν διάφορα επιχειρήματα που δικαιολογούν αλλά και εκείνα που καταδικάζουν τη θανατική ποινή, τα οποία αντιβαίνουν σε ανθρώπινα ηθικά ζητήματα. Δείτε τα κυριότερα επιχειρήματα:

Επιχειρήματα υπέρ της θανατικής ποινής

Μεταξύ των επιχειρημάτων υπέρ που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι που υπερασπίζονται τη θανατική ποινή είναι ο κίνδυνος που συνιστούν για την κοινωνία τα άτομα που έχουν διαπράξει εγκλήματα. Αυτό θα χρησιμοποιηθεί ως "όπλο" κατά των δραστών για την αναστολή μελλοντικών εγκλημάτων, ιδίως από εγκληματίες που θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνοι.

Επιχειρήματα κατά της θανατικής ποινής

Ένα από τα επιχειρήματα κατά της θανατικής ποινής βασίζεται σε θρησκευτικές και πνευματικές αρχές. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, σύμφωνα με τις περισσότερες θρησκείες, οι άνθρωποι που διαπράττουν ένα έγκλημα μπορούν να μετανοήσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους και να αλλάξουν στάση, κάτι που περιλαμβάνει και τους εγκληματίες που θεωρούνται αμετανόητοι.

Ένας άλλος παράγοντας που επίσης περιλαμβάνει αυτό το επιχείρημα είναι σε σχέση με τη δύναμη του Θεού, ο οποίος θεωρείται από τους οπαδούς του χριστιανισμού ότι είναι ο μόνος που μπορεί να καθορίσει ποιος πρέπει να ζήσει ή να πεθάνει.

Ένα άλλο επιχείρημα βασίζεται στο ηθική Αυτό συμβαίνει επειδή η πρόκληση θανάτων εις βάρος άλλων θανάτων προκειμένου να επικρατήσει η κυριαρχία και η σταθερότητα ενός κράτους καθιστά την ποινή τη χρήση του ανθρώπου ως απλή στατιστική.

Επιπλέον, οι άνθρωποι που τάσσονται κατά της θανατικής ποινής υποστηρίζουν ότι βασίζεται σε έναν καλυμμένο τρόπο χρήσης της εκδίκησης, και στη συνέχεια είναι μια στάση αποτροπιασμού, που δεν φέρνει παρηγοριά στους συγγενείς ή στο θύμα.

Δείτε επίσης:

• Σημασία των ηθικών αξιών
• Σημασία του Moral
• Σημασία της κοινωνίας
• Σημασία της κοινωνικής ανισότητας
• Σημασία του εθνοκεντρισμού
• Σημασία του Colonisation
• Σημασία της Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας