ফেডাৰেলিজম হৈছে মূলতঃ ৰাষ্ট্ৰ সংগঠনৰ এটা ৰূপক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা এটা শব্দ। এই আৰ্হিত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আছে যদিও একে সময়তে ক্ষমতা ভাগ কৰা উপৰাষ্ট্ৰীয় ভূখণ্ডীয় এককসমূহো আছে। ইয়াৰ লগে লগে বিভিন্ন প্ৰশাসনিক স্তৰ গঠন হয়, ইয়াৰে প্ৰত্যেকৰে নিজস্ব বৈশিষ্ট্য, দক্ষতা আৰু ক্ষমতাৰ অংশ থাকে।

এইদৰে একেটা ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাতে কেন্দ্ৰীয় (বা ফেডাৰেল) চৰকাৰ আৰু আঞ্চলিক চৰকাৰ থাকে, যিসকল ৰাষ্ট্ৰীয় ভূখণ্ড গঠন কৰা অঞ্চলসমূহৰ প্ৰশাসনৰ বাবে দায়বদ্ধ।

ব্ৰাজিলত ফেডাৰেলিজম

এবাৰ ফেডাৰেলিজম কি সেই বিষয়ে ব্যাখ্যা কৰিলে আমি... আমাৰ দেশত ইয়াৰ ইতিহাসৰ বিষয়ে অলপ আলোচনা কৰিব পাৰে। ১৮২২ চনৰ স্বাধীনতা আৰু ১৮৮৯ চনত গণৰাজ্য ঘোষণাৰ মাজত থকা ব্ৰাজিল সাম্ৰাজ্যত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ অধীনত ৰাজহুৱা প্ৰশাসনৰ শক্তিশালী কেন্দ্ৰীকৰণ (Office of the Empire of Brazil) হৈছিল। উদাহৰণস্বৰূপে, আমি এতিয়া ৰাজ্যিক গৱৰ্ণৰ বুলি কোৱাৰ সমতুল্য প্ৰাদেশিক ৰাষ্ট্ৰপতিসকলক কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে বাছি লৈছিল।

ৰুই বাৰ্বোছা এজন ৰাজনীতিবিদৰ উদাহৰণ যিয়ে ব্ৰাজিল সাম্ৰাজ্যৰ শেষৰ বছৰবোৰত ক ব্ৰাজিলত ১৮৮৯ চনৰ পৰা ৰিপাব্লিকৰ ঘোষণা আৰু ৰাজতন্ত্ৰক উফৰাই পেলোৱা বছৰৰ পৰা ফেডাৰেলিষ্ট মডেল গ্ৰহণ কৰা হয়, যিয়ে ৰাষ্ট্ৰৰ স্বাৰ্থৰ সেৱা কৰে অভিজাত শ্ৰেণীআঞ্চলিক চৰকাৰসমূহ, যিসকলে সাম্ৰাজ্যৰ পূৰ্বৰ প্ৰদেশসমূহৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীয় ক্ষমতাই যি নিয়ন্ত্ৰণ প্ৰয়োগ কৰিছিল, যিবোৰক ৰিপাব্লিকান শাসন ব্যৱস্থাৰ আগমনৰ লগে লগে ৰাষ্ট্ৰ বুলি ক'বলৈ আৰম্ভ কৰিছিল।

ব্ৰাজিলৰ বৰ্তমানৰ সংবিধান, ১৯৮৮ চনত সামৰিক শাসন ব্যৱস্থাৰ অন্ত পৰাৰ পিছত ই এটা ফেডাৰেটিভ সংগঠনৰ আৰ্হিও স্থাপন কৰে, পৌৰসভা, ৰাজ্য আৰু সংঘৰ মাজত বৈশিষ্ট্য আৰু ক্ষমতা বিভাজন কৰে।

১৯৮৮ চনৰ সংবিধানখন হৈছে স্বাধীন ব্ৰাজিল , ইয়াৰ পূৰ্বে ১৮২৪ চনৰ (ব্ৰাজিল সাম্ৰাজ্যৰ), ১৮৯১ চনৰ সংবিধান (গণতান্ত্রিক যুগৰ প্ৰথম), ১৯৩৪ চনৰ (১৯৩০ চনৰ বিপ্লৱৰ পিছত জাৰি কৰা), ১৯৩৭ চনৰ (এষ্টেডোৰ সংবিধান গেটুলিঅ' ভাৰ্গাছে প্ৰদান কৰা ন'ভ' একনায়কত্ববাদ, ১৯৪৬ (এষ্টাডো নভো একনায়কত্ববাদী শাসনৰ অন্ত পৰাৰ পিছত প্ৰণয়ন কৰা), ১৯৬৭ (প্ৰণয়ন কৰা, কিন্তু প্ৰতিষ্ঠানিক আইনৰ দ্বাৰা গঠনমূলক ক্ষমতাৰে বিনিয়োগ কৰা আৰু সামৰিক একনায়কত্ববাদৰ দ্বাৰা বিৰোধীসকলৰ পৰা শুদ্ধ কৰা কংগ্ৰেছে বিশদভাৱে প্ৰকাশ কৰা)। কিছুমান লেখকে বিবেচনা কৰে যে ১৯৬৭ চনৰ সংবিধান সংশোধনী নং ১ৰ দ্বাৰা সংবিধানত কৰা পৰিৱৰ্তনে নতুন সংবিধান বুলি গণ্য কৰা উচিত।

ফেডাৰেটিভ মডেল গ্ৰহণ কৰা দেশসমূহৰ ভিতৰত তলত উল্লেখ কৰিব পাৰি: জাৰ্মানী , আৰ্জেণ্টিনা, অষ্ট্ৰেলিয়া, ব্ৰাজিল, কানাডা, ভাৰত আৰু চুইজাৰলেণ্ড। বহুজাতিক পৰ্যায়ত ফেডাৰেলিজমৰ প্ৰয়োগৰ বাবে ইউৰোপীয় সংঘক এক অগ্ৰণী আৰ্হি হিচাপে আঙুলিয়াই দিয়া লোকো আছে,অৰ্থাৎ জাতি-ৰাষ্ট্ৰৰ সংঘত ফেডাৰেলিজমৰ প্ৰয়োগ।

ফেডাৰেলিজমৰ উদ্দেশ্য কি?

ফেডাৰেলিজমে ৰ সুষম বিভাজন বজাই ৰাখিব বিচাৰে কেন্দ্ৰীয় ক্ষমতা, য'ত সাৰ্বভৌমত্ব বিনিয়োগ কৰা হয়, আৰু ফেডাৰেচন গঠন কৰা ফেডাৰেটিভ ইউনিটসমূহৰ মাজত ক্ষমতা। এইদৰে ফেডাৰেচন গঠন কৰা ভূখণ্ডৰ জনসংখ্যা আৰু প্ৰশাসনক বহল স্বায়ত্তশাসন প্ৰদানৰ সৈতে জাতীয় ঐক্যৰ মিলন সম্ভৱ। এইদৰে ৰাজ্যৰ দৰে ভূখণ্ডৰ নিৰ্দিষ্টতাৰ লগত খাপ খোৱা আৰু ইয়াৰ বাসিন্দাসকলৰ স্বাৰ্থ সন্তুষ্ট কৰা আইন আৰু নীতি থাকিব পাৰে, কেৱল কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ বাবে সংৰক্ষিত বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাহিৰে।

তদুপৰি, ফেডাৰেলিজমক প্ৰায়ে এনেদৰে দেখা যায় কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে সিদ্ধান্ত ল'ব পৰা বেয়া, অপৰ্যাপ্ত বা অত্যাচাৰী নীতিৰ বিৰুদ্ধে বাধা, কাৰণ ই বিভিন্ন আঞ্চলিক চৰকাৰক অপৰ্যাপ্ত বা নিৰ্ভীক ব্যৱস্থাৰ প্ৰয়োগ নাকচ কৰাৰ বৈধতা আৰু আইনী আহিলা প্ৰদান কৰে।

আমেৰিকাত , যাৰ আদৰ্শই ফেডাৰেলিজমৰ বহু ৰক্ষকৰ বাবে উদাহৰণ আৰু প্ৰেৰণা হিচাপে কাম কৰিছিল, কেন্দ্ৰীয় ক্ষমতা শক্তিশালী কৰাৰ অনুভূত প্ৰয়োজনীয়তাৰ মাজত আপোচ বিচৰা হৈছিল, যিটো স্বাধীনতাৰ কিছু সময়ৰ পিছতে গ্ৰহণ কৰা আৰু কনফেডাৰেচনৰ অনুচ্ছেদ আৰু চিৰন্তন সংঘৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত আৰ্হিটোৱে অনুমোদন জনাইছিল ব্যৱহাৰিক ক্ষমতা কম, আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ স্বাৰ্থ, উপনিবেশৰ ৰূপত পূৰ্বতে থকাস্বাধীনতা, প্ৰশাসনিক স্বায়ত্তশাসন আৰু বিধানসভাৰ স্বায়ত্তশাসন থকাৰ ক্ষেত্ৰত, অৰ্থাৎ নিজৰ নীতি নিৰ্ধাৰণ আৰু নিজৰ আইন প্ৰণয়ন কৰাত।

স্থানীয় স্বায়ত্তশাসন আৰু কেন্দ্ৰীয় ক্ষমতাৰ মাজৰ এই প্ৰতিশ্ৰুতিটোৱেই আছিল ৰাজ্যসমূহৰ সংবিধানৰ খচৰা প্ৰস্তুতকাৰীসকলৰ বাবে ফেডাৰেলিজমে প্ৰতিনিধিত্ব কৰা ষ্টেটছ, কনফেডাৰেচনৰ অনুচ্ছেদ আৰু পাৰ্পেচুৱেল ইউনিয়নৰ উত্তৰাধিকাৰী হোৱা আৰু আজিও আমেৰিকাৰ সৰ্বোচ্চ আইন হিচাপে পৰিগণিত হোৱা এক আইনী নথি।

আমেৰিকাই গ্ৰহণ কৰা ফেডাৰেলিষ্ট আৰ্হিটোৱে বিদেশী আদি বৈশিষ্ট্য থকা কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ এখনক উপস্থাপন কৰে ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিৰক্ষা আৰু ফেডাৰেটিভ ইউনিট, ৰাজ্যসমূহ, যিবোৰ বহল বিধান আৰু প্ৰশাসনিক স্বায়ত্তশাসনেৰে সমৃদ্ধ।

ফেডাৰেলিজমৰ বৈশিষ্ট্য

যাতে আমি ফেডাৰেলিজমৰ ধাৰণাটো বুজি পাওঁ , আমি এই আৰ্হিৰ কিছুমান বৈশিষ্ট্য বিশ্লেষণ কৰাটো উপযোগী।

ৰাজ্যৰ সংগঠনৰ ফেডাৰেটিভ ৰূপৰ অধীনত ৰাষ্ট্ৰীয় ভূখণ্ডক এনে অঞ্চলত বিভক্ত কৰা হয়, যেনে, ৰাজ্য, যাৰ চৰকাৰসমূহ নিৰ্দিষ্ট দক্ষতাৰে সমৃদ্ধ, আইন প্ৰণয়ন আৰু নিজৰ ভূখণ্ডৰ সৈতে জড়িত প্ৰশাসনত বহল স্বায়ত্তশাসন থকা, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ বাবে সংৰক্ষিত প্ৰজা, পদক্ষেপ আৰু ক্ষমতাসমূহ সুৰক্ষিত কৰা। ৰাজনৈতিক বিকেন্দ্ৰীকৰণ ফেডাৰেলিজমৰ অন্যতম চিহ্ন।

ফেডাৰেলিষ্ট মডেলত ফেডাৰেচন গঠন কৰা ফেডাৰেটিভ ইউনিটসমূহৰ মাজত কোনো স্তৰ নাই। কোনোবাই আইন বা ৰ হস্তক্ষেপ নকৰেআনজনৰ প্ৰশাসন। ফেডাৰেটিভ ইউনিটসমূহ নিজৰ মাজতে স্বায়ত্তশাসিত যদিও ইহঁতৰ সাৰ্বভৌমত্ব নাই, যিটো কেন্দ্ৰীয় ক্ষমতাৰ ওপৰত নিহিত।

ই ফেডাৰেটিভ ইউনিট আৰু ফেডাৰেল ষ্টেটৰ মাজত স্তৰৰ আৰ্হিও স্থাপন নকৰে, প্ৰত্যেককে সম্পন্ন

ফেডাৰেটিভ ইউনিট আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ মাজৰ সহযোগিতা ৰাষ্ট্ৰ সংগঠনৰ ফেডাৰেটিভ মডেলত প্ৰায়ে পোৱা এটা বৈশিষ্ট্য।

ফেডাৰেচনক কনফেডাৰেচনৰ সৈতে তুলনা কৰিব পাৰি , যে ই এনে এটা আৰ্হি য'ত উপাদান ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ ফেডাৰেচনৰ দৰে কেৱল স্বায়ত্তশাসনেই নহয়, সাৰ্বভৌমত্বও আছে আৰু অন্ততঃ অন্তৰ্নিহিতভাৱে বিচ্ছিন্ন হোৱাৰ অধিকাৰ অৰ্থাৎ কনফেডাৰেচন এৰি যোৱাৰ অধিকাৰো ধৰি ৰাখে। তদুপৰি কনফেডাৰেচনসমূহ প্ৰায়ে সন্ধিৰ দ্বাৰা স্থাপন কৰা হয়। সাধাৰণতে সংবিধানৰ দ্বাৰা ফেডাৰেচন স্থাপন কৰা হয়।

সাৰ্বভৌমত্ব আৰু স্বায়ত্তশাসনৰ মাজত পাৰ্থক্য কি? এটা বা আনটোৰ মালিক হোৱাৰ কি পাৰ্থক্য? সাৰ্বভৌমত্ব বোলে এখন ৰাষ্ট্ৰই নিজৰ সিদ্ধান্তৰ আধিপত্য বজাই ৰখাৰ ক্ষমতাক বুজায়। স্বায়ত্তশাসন হৈছে ৰাজ্য এখনে নিজৰ ভূখণ্ড প্ৰশাসন আৰু নীতি নিৰ্ধাৰণ কৰাৰ ক্ষমতাক দিয়া নাম।

ইউনিয়ন ফেডাৰেচন

ওপৰত কোৱাৰ দৰে ফেডাৰেলিজম শব্দটো মূলতঃ ৰাষ্ট্ৰ সংগঠনৰ এটা ৰূপক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। অৰ্থৰ ওপৰত অৱশ্যে বহল আৰু সম্পূৰ্ণ দৃষ্টিভংগী উপস্থাপন কৰিবলৈফেডাৰেলিজমৰ ক্ষেত্ৰত এইটোও যোগ কৰিব পাৰি যে ইয়াক মানুহে গঠন কৰা অন্যান্য সত্তাকো সংগঠিত কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

ৰাজ্য নহয় যিটো বস্তুৰ সংগঠনত ফেডাৰেলিজমৰ প্ৰয়োগৰ এটা উদাহৰণ হ'ল ট্ৰেড ইউনিয়ন ফেডাৰেচন। ই এনে এটা আৰ্হি য'ত এটা কেন্দ্ৰীয় সংঘৰ সত্তা থাকে যাৰ সৈতে শিতান বা কনফেডাৰেচনসমূহ সংযুক্ত, যিবোৰক নিজৰ সিদ্ধান্ত ল'বলৈ স্বায়ত্তশাসনেৰে সমৃদ্ধ।