Mit jaskini Mit jest rzeczownikiem rodzaju męskiego i odmianą czasownika mitar (1. osoba liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym), którego pochodzenie wywodzi się z języka greckiego. mythós co oznacza "mowę, wiadomość, słowo, temat, legendę, wynalazek, wymyśloną historię".

Cave to rzeczownik rodzaju żeńskiego, pochodzący z łaciny kawus co oznacza "pusty, z usuniętym materiałem".

Znaczenie mitu jaskiniowego odnosi się do metafora stworzona przez greckiego filozofa Platona .

Znany również jako Alegoria Jaskini (lub Przypowieść o Jaskini), Platon - jako jeden z najważniejszych myślicieli w historii filozofii - starał się wyjaśnić stan niewiedzy istot ludzkich i ideał dotarcia do prawdziwej "rzeczywistości", opartej na rozumie przed zmysłami.

Metafora ta jest obecna w dziele "Republika" (zasadniczo omawia teorię wiedzy, języka i edukacji jako środków do zbudowania idealnego państwa), w formie dialogu.

Poprzez metodę dialektyczną Platon stara się ujawnić związek, który jest ustanowiony przez pojęcia ciemności i ignorancji, światła i wiedzy.

Obecnie Mit jaskini pozostaje jednym z najbardziej dyskutowanych i znanych tekstów filozoficznych, ponieważ służy jako podstawa przy próbie wyjaśnienia definicji zdrowego rozsądku w przeciwieństwie do tego, co byłoby pojęciem zmysłu krytycznego.

Zgodnie z myślą platońską, na którą duży wpływ miały nauki Sokratesa, świat zmysłowy byłby tym, którego doświadcza się za pomocą zmysłów, gdzie znajdowałoby się fałszywe postrzeganie rzeczywistości, podczas gdy świat zrozumiały byłby osiągalny tylko poprzez idee, czyli rozum.

Prawdziwy świat, według Platona, zostałby osiągnięty tylko wtedy, gdyby jednostka miała pojęcie o otaczających ją rzeczach, przyjmując krytyczne i racjonalne myślenie jako podstawę, pomijając użycie podstawowych zmysłów.

Zasadniczo zatem wiedza o głębszej prawdzie byłaby dostarczana tylko poprzez rozumowanie.

Mit jaskini

Jak skomentowano, książka "Republika" została skonstruowana jako rodzaj dialogu.

Dlatego fragment przedstawiający mit jaskiniowy zawiera dialog między Sokratesem, jako głównym bohaterem, a Glaucusem, postacią inspirowaną bratem Platona.

Zgodnie z historią stworzoną przez Platona, Sokrates proponuje ćwiczenie wyobraźni z Glaucusem, w którym mówi młodemu człowiekowi, aby stworzył w swoim umyśle sytuację, która ma miejsce w jaskini, w której więźniowie są przetrzymywani od urodzenia.

Oprócz tego, że byli więźniami, ta grupa ludzi żyła z rękami, nogami i szyjami przykutymi do ściany, pozwalając im widzieć tylko równoległą ścianę przed nimi.

Za takimi więźniami znajdowało się ognisko, które kończyło się tworzeniem cieni, gdy inne osoby przechodziły obok z figurkami i wykonywały gesty przy ognisku, aby rzucić takie cienie.

Więźniowie, widząc takie obrazy, wierzyli, że cała rzeczywistość to te cienie, w końcu ich świat był podsumowany przez te doświadczenia.

Pewnego dnia jednemu z uwięzionych w tej jaskini ludzi udało się uwolnić z łańcuchów. Oprócz odkrycia, że cienie te były wyświetlane i kontrolowane przez ludzi stojących za ogniskiem, wolny człowiek był w stanie opuścić jaskinię i natknął się na znacznie bardziej kompleksową i złożoną rzeczywistość, niż myślał, że istnieje.

Dyskomfort światła słonecznego i różnorodność kolorów, które oddziaływały na jego oczy, sprawiły, że więzień poczuł strach, chcąc wrócić do jaskini.

Jednak z biegiem czasu zaczął odczuwać podziw dla odkryć i nowości, jakie oferował cały świat.

Wolny człowiek stanął przed dylematem: wrócić do jaskini i zostać uznanym za szaleńca przez swoich towarzyszy, czy kontynuować odkrywanie nowego świata, w końcu udało mu się dowiedzieć, że to, co wydawało mu się, że wiedział wcześniej, było tylko zwodniczym owocem jego ograniczonych zmysłów.

Z miłości mężczyzna zamierza wrócić do jaskini, aby uwolnić swoich braci od całej ignorancji i łańcuchów, które ich wiążą. Jednak po powrocie zostaje uznany za szaleńca, nie jest już postrzegany jako ktoś, kto podziela rzeczywistość więźniów - rzeczywistość cieni.

Interpretacja mitu o jaskini

Zamysł Platona zawarty w Micie Jaskini jest prosty, ponieważ przedstawia on hierarchię stopni wiedzy:

• Niższy stopień, który odnosi się do wiedzy uzyskanej dzięki znajomości ciała - co pozwala więźniowi widzieć tylko cienie,
• Wyższy stopień, czyli racjonalna wiedza, którą można zdobyć poza jaskinią.

Jaskinia symbolizuje świat, w którym żyją wszyscy ludzie.

Łańcuchy reprezentują ignorancję, która wiąże ludzi, co może oznaczać zarówno wierzenia, jak i kultury, a także inne zdroworozsądkowe informacje, które są zwykle wchłaniane przez całe życie.

W ten sposób ludzie "utknęli" na wcześniej ustalonych ideach i nie decydują się na odkrywanie racjonalnego znaczenia pewnych rzeczy, co pokazuje, że nie myślą ani nie zastanawiają się, zadowalając się jedynie informacjami oferowanymi przez innych.

Ten, komu udaje się "wyrwać z łańcuchów" i może doświadczyć świata zewnętrznego, jest jednostką zdolną do myślenia ponadprzeciętnego, która krytykuje i kwestionuje swoją rzeczywistość.

Zobacz więcej:

• Estetyka
• Logika
• Teologia
• Ideologia