Kartezia estas termino, kiu rilatas al la franca filozofo kaj matematikisto René Descartes , kiu vivis inter 1596 kaj 1650. La termino kartezia devenas el la latinigita formo de lia nomo: Renatus Cartesius . Kartezio ofte estis nomita la patro de la moderna okcidenta filozofio, kaj li ankaŭ faris kontribuojn al matematiko.

Nun kiam la ĝenerala signifo de la termino karteziano estas enkondukita, ĝi estas helpema por ni koni la signifon de kartezia kaj al kio ĉi tiu termino rilatas en kelkaj el ĝiaj pli specifaj uzoj, ekzemple, tiuj ligitaj al filozofio (kartezia raciismo, kartezia dualismo, ktp.) kaj matematiko (kartezia ebeno).

Inter la temoj, pri kiuj Descartes pensis kaj skribis, estas scio kaj kiel ĝi povas esti fidinde akirita. Tiun temon li traktis en siaj verkoj “ Diskurso pri Metodo ” kaj “ Metafizikaj Meditadoj ”, eldonitaj respektive en la jaroj 1637 kaj 1641. En ĉi tiuj verkoj, li prezentis tion, kion oni kutime nomas; de kartezia raciismo.

Vidu ankaŭ la signifon de raciismo .

Kartezia penso komenciĝas per dubi pri ĉia scio, ĉar eĉ ne la tradicia opinio pri socio nek la atestoj de la sentoj estas nepre veraj. En ĉi tiuj kondiĉoj, kiel akiri scion? La tiel nomata kartezia metodo baziĝas sur pura dedukto, komencante debazaj kaj memevidentaj veroj, el kiuj la filozofo povis atingi specifajn konkludojn.

Kartezio interpretis sian dubikapablon, inkluzive de sia propra ekzisto, kiel pruvon, ke li pensis kaj tial ekzistas. Tiel, Kartezio establis ĝin kiel vera preter dubo ke li ekzistis kaj estis pensanta estaĵo. Tiu ĉi ideo estas kutime reprezentata per la latina frazo Cogito ergo sum (mi pensas, do mi estas).

Kartezia dualismo

Alia grava paŝo kompreni la Kio estas kartezia estas resti sur tio, kion oni ofte nomas kartezia dualismo. Kartezia dualismo, kiun oni povas ankaŭ nomi psikofizika dualismo aŭ korpo-konscia dikotomio, estas koncepto, kiu prezentas la homon kiel estaĵon de duobla naturo.

Laŭ kartezia dualismo, la homo havas duoblan naturon markitan. per la kunekzisto de pensanta substanco, la menso, respondeca por agadoj kiel memori, deziri kaj pensado, kaj la korpo, kiu okupas spacon, havas mason, moviĝas, plenumas agadojn kiel digesti manĝaĵon kaj estas submetita al leĝoj determinisma naturo.

Kartezia persono

Nun kiam ni estis konigitaj al kio estas la kartezia termino kaj al kio ĝi rilatas, ni povas kontakti unu el la iom nekutimaj signifoj asociitaj kun la kartezia adjektivo. La frazo "personoKarteziano” akiris pejorativan signifon kaj oni komencis uzi por raporti al sistema kaj nefleksebla homo, kiu ĉiam same pensas kaj agas.

Kartezia sistemo

Unu el la plej konataj kontribuoj de Kartezio estas la Kartezia Koordinata Sistemo, kiu permesas establi la pozicion de punktoj en spaco surbaze de iuj informoj. Ĝi estas ilo uzata, ekzemple, en geometrio kaj en agadoj kiel grafikado. La reprezento estas farita en la tiel nomata kartezia ebeno.

Kartezia ebeno

La kartezia ebeno estas uzata por reprezenti kaj lokalizi punktojn en la koordinatsistemo formita per du rektoj. kiuj intersekcas ili intersekcas je 90-grada angulo (tio estas, ili estas perpendikularaj).

La du rektoj nomiĝas aksoj. Unu el ili, horizontala, estas nomita la "x-akso" aŭ "abscisa akso". La alia, vertikala, estas nomita la "y-akso" aŭ "ordinata akso". Ĉe la intersekciĝo de la du aksoj, ekzistas punkto nomita la "deveno". Tiamaniere, la sistemo estas dividita en kvar partojn nomitajn "kvadrantoj".

Ĉiu punkto estas reprezentita en la koordinatsistemo per ordigita paro en la formo (X,Y), en kiu la unua koordinato estas relativa. al la X-akso kaj la dua estas relative al la Y-akso. La origino de la sistemo (intersekco de la aksoj) estas reprezentata per la ordigita paro (0,0).

En la 1-a kvadranto, la punktoj havas abscisojn kaj ordinatojnpozitiva. La punktoj en la 2-a kvadranto havas negativan abscison kaj pozitivan ordonon. La punktoj de la tria kvadranto havas negativan abscison kaj ordinaton. La punktoj en la 4-a kvadranto havas pozitivan abscison kaj negativan ordonon.

Vidu ankaŭ:

Senco de mi pensas, do mi ekzistas

Signifo de Moderna Filozofio