সাম্যবাদ হৈছে এক মতাদৰ্শগত ৰেখা যিয়ে উৎপাদনৰ মাধ্যমৰ ব্যক্তিগত মালিকীস্বত্ব আৰু সমাজক সামাজিক শ্ৰেণীত বিভক্ত কৰাত বঞ্চনা আৰু অত্যাচাৰৰ অৱস্থাৰ উৎপত্তি চিনাক্ত কৰে যিসকলৰ বৃহৎ অংশত বাস কৰে পুঁজিবাদী ব্যৱস্থাৰ অধীনত থকা সমাজসমূহ। তেওঁ এখন সমতাবাদী সমাজ গঠনৰ পোষকতা কৰে যিখনে ব্যক্তিগত সম্পত্তি বিলুপ্ত কৰিব যাতে সকলোৰে একে অধিকাৰ থাকে।

কমিউনিষ্ট ধাৰণাসমূহে বহু লোক আৰু আন্দোলনক অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল , কিন্তু প্ৰবল প্ৰতিৰোধৰ সন্মুখীন হ’ল। বুদ্ধিজীৱী, ৰাজনীতিবিদ, সকলো ধৰণৰ মানুহে সাম্যবাদৰ ইতিবাচক আৰু নেতিবাচক দিশৰ ওপৰত বিতৰ্ক কৰি আহিছে। শেহতীয়াকৈ পূব ইউৰোপৰ কমিউনিষ্ট শাসন ব্যৱস্থাৰ পতন আৰু চীন আৰু ভিয়েটনামৰ দৰে দেশত অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰ উদাৰীকৰণৰ পিছত এইটো কোৱা সম্ভৱ যে কমিউনিজমৰ ভাল কথাবোৰে অধিক ন্যায়পৰায়ণতাৰ ভিত্তি হিচাপে কাম কৰিব পাৰে নেকি? সমাজ।

সাম্যবাদৰ ক্ষেত্ৰত আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈশিষ্ট্যসমূহ কি কি? সাম্যবাদ কি আমি ভালদৰে বুজিবলৈ হ’লে ইয়াৰ ধাৰণাসমূহৰ সাৰাংশ দাঙি ধৰিম। সাম্যবাদৰ মূল বৈশিষ্ট্যসমূহৰ ভিতৰত আমি তলত উল্লেখ কৰিব পাৰো:

1. কমিউনিষ্ট শাসন ব্যৱস্থা ব্যক্তিগত সম্পত্তিৰ বিৰোধী আছিল

সাম্যবাদ আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত শাসন ব্যৱস্থাৰ এটা মূল বৈশিষ্ট্য হৈছে ব্যক্তিগত সম্পত্তিৰ বিৰোধিতা। কমিউনিষ্ট মতাদৰ্শৰ এটা মূল কথা হ’ল এই ধাৰণা যে...উৎপাদন মাধ্যমৰ ব্যক্তিগত মালিকীস্বত্বই বৈষম্য আৰু অত্যাচাৰৰ সৃষ্টি কৰে। উৎপাদনৰ মাধ্যম হ’ল বাদ্যযন্ত্ৰ, সঁজুলি, সঁজুলি ইত্যাদি। শ্ৰমিকসকলে উৎপাদনত ব্যৱহাৰ কৰা সামগ্ৰীৰ লগতে সামগ্ৰী (ভূমি, কেঁচামাল আদি যিবোৰৰ ওপৰত তেওঁলোকে কাম কৰে)।

তেওঁলোকৰ বিশ্লেষণৰ সৈতে সুসংহতভাৱে কাম কৰি কমিউনিষ্টসকলে উৎপাদনৰ মাধ্যমসমূহৰ সাধাৰণ মালিকীস্বত্বৰ পক্ষত থাকে, সামাজিক বৈষম্য হ্ৰাস আৰু সামাজিক শ্ৰেণী বিলুপ্তিৰ দিশত এক পদক্ষেপ হিচাপে তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত সম্পত্তি বিলুপ্ত কৰা।

শাসনলৈ উঠি অহা শাসন ব্যৱস্থাসমূহ মাৰ্ক্সৰ ধাৰণাসমূহৰ দ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত হৈছিল (প্ৰায়ে লেনিন, মাও, টিটো আৰু... আন কিছুমান) ৰাছিয়ান সাম্ৰাজ্যৰ দৰে দেশত (যিটোৱে ১৯৯১ চনত নিৰ্বাপিত হোৱা ছোভিয়েট সমাজবাদী গণৰাজ্যৰ সংঘৰ জন্ম দিব), চীন, যুগোস্লাভিয়া, কিউবা, ভিয়েটনাম আদি দেশসমূহে উৎপাদনৰ মাধ্যমসমূহ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰি সেইবোৰৰ অধীনত ৰাখিছিল ৰাষ্ট্ৰ নিয়ন্ত্ৰণ, কথিতভাৱে কমিউনিষ্ট অগ্ৰণী দলৰ নেতৃত্বত শ্ৰমিকৰ সেৱাত ৰখা। উদাহৰণস্বৰূপে চীনৰ পতাকা আৰু ভিয়েটনামী পতাকাখনে এতিয়াও ৰঙা ৰঙৰ সৈতে সমাজবাদী আদৰ্শৰ স্পষ্ট প্ৰভাৱ দেখুৱাইছে, যিটো ঐতিহাসিকভাৱে সমাজবাদৰ সৈতে জড়িত।

কমিউনিষ্ট শাসন ব্যৱস্থাৰ উত্থান, অৰ্থাৎ কমিউনিষ্ট চিন্তাধাৰাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঠিত , যাৰ ফলত ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ নেতৃত্বত এই দেশসমূহ আৰু আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত পুঁজিবাদী দেশসমূহৰ মাজত বিৰোধিতা আৰম্ভ হয়। দ্বাৰা চিহ্নিত কৰা সময়ছোৱাআমেৰিকাৰ নেতৃত্বত গঠিত গোট আৰু ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ নেতৃত্বত গঠিত গোটটোৰ মাজত প্ৰতিযোগিতা আৰু শত্ৰুতাই দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত শীতল যুদ্ধৰ নাম লাভ কৰিছিল।

শীতল যুদ্ধৰ উল্লেখযোগ্য পৰিঘটনাসমূহৰ ভিতৰত আমি কৰিব পাৰো বাৰ্লিন দেৱাল নিৰ্মাণ আৰু কিউবাৰ মিছাইল সংকটৰ কথা উল্লেখ কৰক।

দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধত পৰাজয়ৰ পিছত জাৰ্মানী মিত্ৰশক্তিৰ দখলত আছিল, যিয়ে যুদ্ধত জয়ী হৈছিল। পিছলৈ ফেডাৰেল ৰিপাব্লিক অৱ জাৰ্মানী হিচাপে পৰিগণিত হোৱা দেশখনৰ এটা অংশ পশ্চিম জাৰ্মানী বুলিও কোৱা হয়। আনটো অংশ, যিটো পিছলৈ জাৰ্মান গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্যলৈ পৰিণত হয়, যাক পূব জাৰ্মানী বুলিও কোৱা হয়, ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ দখলত আছিল।

যিটো ফালে পশ্চিমীয়া দখলৰ অধীনত আছিল, সেই পক্ষত পুঁজিবাদী ব্যৱস্থাটো থাকি গ’ল। ছোভিয়েট দখলৰ অধীনত থকা পক্ষত সমাজবাদী শাসন ব্যৱস্থা ৰূপায়ণ কৰা হ’ল। নাজী ৰাইচৰ ৰাজধানী বাৰ্লিন যদিও ছোভিয়েট দখল কৰা অংশত অৱস্থিত আছিল, তথাপিও মিত্ৰশক্তিৰ মাজত বিভক্ত হৈছিল। চহৰখনৰ এটা অংশ পশ্চিম জাৰ্মানীৰ অংশ, আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত গঠিত গোটৰ অংশ আৰু আনটো অংশ পূব জাৰ্মানীৰ অংশ হৈ পৰে, ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ নেতৃত্বত গঠিত গোটৰ অংশ।

See_also: বিচ্ছুৰ সপোন দেখাৰ অৰ্থ কি?

১৯৬১ চনত জাৰ্মান শাসনে -পূবে চহৰৰ দুয়োটা অংশৰ মাজত এখন দেৱাল নিৰ্মাণ কৰিছিল, যাৰ লক্ষ্য আছিল সমাজবাদী পক্ষৰ পৰা দক্ষ শ্ৰমিকৰ পলায়নক নিয়ন্ত্ৰণ কৰাবাৰ্লিনৰ পুঁজিবাদী পক্ষ। এই সিদ্ধান্তৰ ফলত দেশৰ দুটা গোটৰ মাজত উত্তেজনা সৃষ্টি হয়।

১৯৫৯ চনত কিউবাত একনায়কত্ববাদী ফুলগেনচিঅ’ বাটিষ্টাৰ চৰকাৰখন ফিডেল কাষ্ট্ৰোৰ নেতৃত্বত হোৱা বিপ্লৱৰ দ্বাৰা উফৰাই পেলোৱা হয়। যদিও তেওঁ প্ৰথমে মুকলিকৈ সমাজবাদী বুলি পৰিচয় দিয়া নাছিল, তথাপিও তেওঁৰ চৰকাৰে ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ ওচৰ চাপি আহিছিল আৰু আমেৰিকা চৰকাৰক অসন্তুষ্ট কৰা পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছিল। ১৯৬১ চনত কিউবাৰ নিৰ্বাসিতসকলে ফিডেল কাষ্ট্ৰোৰ শাসন ব্যৱস্থাক উৎখাত কৰাৰ প্ৰচেষ্টাক আমেৰিকাই সমৰ্থন কৰিছিল। তথাকথিত বে অৱ পিগছ আক্ৰমণ বিফল হ’ল।

ইটালী আৰু তুৰস্কত আমেৰিকাৰ পাৰমাণৱিক ক্ষেপণাস্ত্ৰ স্থাপনৰ পিছত শক্তিৰ ভাৰসাম্য পুনৰ স্থাপনৰ প্ৰয়াসত আমেৰিকাই লেটিন আমেৰিকাৰ দেশখন আক্ৰমণ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিব বুলি ভয় খাই, ইউনিয়ন ছোভিয়েটে কিউবাত পাৰমাণৱিক ক্ষেপণাস্ত্ৰ স্থাপন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়, য'ত ই আমেৰিকাৰ ভূখণ্ডৰ পৰা মিনিটৰ দূৰত্বত থাকিব। ছোভিয়েট-কিউবাৰ কৌশল আৱিষ্কাৰ কৰিছিল আমেৰিকানসকলে, যিয়ে কিউবাৰ ওপৰত নৌসেনাৰ অৱৰোধ জাৰি কৰিছিল।

সততে দাবী কৰা হয় যে কিউবাত স্থাপন কৰা ক্ষেপণাস্ত্ৰক লৈ হোৱা ষ্টেণ্ডঅফতকৈ বিশ্ব কেতিয়াও পাৰমাণৱিক যুদ্ধৰ ওচৰত হোৱা নাই। অৱশেষত তুৰস্ক আৰু ইটালীত স্থাপন কৰা আমেৰিকাৰ ক্ষেপণাস্ত্ৰ প্ৰত্যাহাৰ কৰাৰ বিনিময়ত কিউবাৰ পৰা ক্ষেপণাস্ত্ৰ প্ৰত্যাহাৰ কৰাৰ অনুমতি দিয়া হয়

2। কমিউনিজমে বিভিন্ন

সামাজিক শ্ৰেণীৰ অস্তিত্বক সমৰ্থন কৰা নাছিল

কমিউনিষ্ট মতবাদে বিৰোধিতা কৰে...সামাজিক শ্ৰেণীৰ অস্তিত্ব আৰু তাৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা সামাজিক বৈষম্য। কমিউনিষ্টসকলৰ মতে সকলো মানুহৰ একে অধিকাৰ থাকিব লাগে

মাৰ্কছে তেওঁৰ ক্ৰিটিক অৱ দ্য গ’থা প্ৰগ্ৰেমত তলত দিয়া বাক্যাংশটো জনপ্ৰিয় কৰি তুলিছে: প্ৰত্যেকৰে পৰা নিজৰ সামৰ্থ্য অনুসৰি; প্ৰত্যেকৰে প্ৰয়োজন অনুসৰি। মাৰ্ক্সৰ মতে সাম্যবাদৰ অধীনত, যিটো পৰ্যায়ত সমাজবাদৰ পিছত উপনীত হ’ব, মানুহে নিজৰ প্ৰতিভা অনুসৰি সমাজলৈ অৰিহণা যোগাব আৰু তেওঁলোকৰ প্ৰয়োজনীয়তা সমাজে পূৰণ কৰিব।

৩। পুঁজিবাদৰ শেষক লক্ষ্য কৰি কমিউনিষ্ট মতবাদ

সাম্যবাদৰ নীতিসমূহৰ ভিতৰত এই ধাৰণাটোও আছে যে পুঁজিবাদৰ অধীনত মানুহৰ দ্বাৰা মানুহৰ শোষণ অনিবাৰ্য, যিয়ে বৃহৎ বৈষম্য আৰু অত্যাচাৰৰ সৃষ্টি কৰে।

<০>পুঁজিবাদৰ অধীনত কমিউনিষ্টসকলক বুজাই দিয়ক, সৰ্বহাৰাৰ শ্ৰম শক্তি বিক্ৰী কৰাৰ প্ৰয়োজন। কমিউনিষ্ট মতবাদ অনুসৰি সৰ্বহাৰাৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ধন-সম্পত্তিৰ বেছিভাগেই উৎপাদনৰ মাধ্যমৰ মালিক বুৰ্জোৱাসকলে নিজৰ কৰি লয়। ইয়াৰ উপৰিও অৰ্থনৈতিক পিৰামিডৰ উচ্চ শ্ৰেণীৰ পুঁজিবাদী ৰাষ্ট্ৰৰ কৰ্মক্ষমতাক প্ৰভাৱিত কৰাৰ ক্ষমতা অতি বেছি, যিটো কমিউনিষ্টসকলে বুৰ্জোৱা আধিপত্যৰ আহিলা হিচাপে লয়।

<1 ৰ ৰক্ষকসকলৰ বাবে সমাধান>মাৰ্ক্সবাদ হৈছে এনে এক বিপ্লৱ যিয়ে ৰাষ্ট্ৰক দখল কৰি শ্ৰমিকৰ সেৱাত ৰাখে, সৰ্বহাৰাৰ একনায়কত্ববাদ প্ৰতিষ্ঠা কৰে।

4. কমিউনিজমৰ অধীনস্থ আছিলসমাজবাদ

মাৰ্কছে ভৱিষ্যদ্বাণী কৰিছিল যে, সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক সংগঠনৰ বিভিন্ন ধৰণ (দাসত্ব, সামন্তবাদ, পুঁজিবাদ, সমাজবাদ আদি)ৰ মাজেৰে যোৱাৰ পিছত মানৱতাই সাম্যবাদ, ৰাষ্ট্ৰবিহীন সমতাবাদী ব্যৱস্থাত উপনীত হ’ব , সামাজিক শ্ৰেণীবিহীন সমাজ আৰু উৎপাদনৰ মাধ্যমৰ সাধাৰণ মালিকীস্বত্ব আৰু উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ মুক্ত প্ৰৱেশৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি অৰ্থনীতিৰ সৈতে।

সমাজ সাম্যবাদৰ পৰ্যায়ত উপনীত হ’বলৈ হ’লে মাৰ্ক্সৰ মতে হ’ব , এটা মধ্যৱৰ্তী পৰ্যায়ৰ মাজেৰে যাবলৈ প্ৰয়োজনীয়, সমাজবাদ, যিয়ে উৎপাদনৰ মাধ্যমৰ ব্যক্তিগত মালিকীস্বত্ব বিলুপ্ত কৰিব। মাৰ্ক্সবাদীসকলৰ মতে ৰাষ্ট্ৰ যিহেতু সদায় অন্য শ্ৰেণীৰ স্বাৰ্থৰ বিপৰীতে শাসক শ্ৰেণীৰ স্বাৰ্থৰ আহিলা, সেয়েহে সামাজিক শ্ৰেণী বিলুপ্ত কৰিলে সাম্যবাদৰ অধীনত ৰাষ্ট্ৰ বিলুপ্ত হোৱাটো সম্ভৱ হ’ব।

See_also: চিঠি এখনৰ সপোন দেখাৰ অৰ্থ কি?

কাৰ্ল মাৰ্ক্স

সাম্যবাদৰ সাৰাংশ উপস্থাপন কৰি আমি এই বিষয়ে ক’ব পাৰো যে সম্ভৱতঃ কোনজন মূল সমাজবাদী চিন্তাবিদ।

জাৰ্মান কাৰ্ল মাৰ্ক্সে (1818-1883) এই বিষয়ে তত্ত্ব আগবঢ়াইছিল অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থাৰ উত্তৰাধিকাৰ, বুৰ্জোৱা শ্ৰেণীৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ পৰা সৰ্বহাৰা শ্ৰেণীক মুক্ত কৰাৰ উপায়ৰ ওপৰত পুঁজিবাদী ব্যৱস্থাৰ প্ৰকৃতিৰ ওপৰত।

মাৰ্কছে কেইবাখনো গ্ৰন্থ লিখিছিল য'ত তেওঁ নিজৰ ধাৰণাসমূহ ৰক্ষা কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আমি <৯>কমিউনিষ্ট ইস্তাহাৰ , ৰাজনৈতিক অৰ্থনীতিৰ সমালোচনাত অৱদান , গোথা কাৰ্যসূচীৰ সমালোচনা আৰু ৰাজধানী ।প্ৰথমখনৰ বাহিৰে গ্ৰন্থসমূহ মৰণোত্তৰভাৱে প্ৰকাশ পোৱা এই শেষৰখন গ্ৰন্থত মাৰ্ক্সে পুঁজিবাদী ব্যৱস্থাৰ ভেটি আৰু কাৰ্য্যকলাপৰ লগতে তেওঁৰ মতে ইয়াৰ পতন ঘটাব আৰু...

ফ্ৰেড্ৰিখ এংগেলছে

মাৰ্কছৰ এজন সহযোগী, জাৰ্মান ফ্ৰেড্ৰিখ এংগেলছে (1820-1895) The Situation of the ইংলেণ্ডত শ্ৰমিক শ্ৰেণী আৰু পৰিয়াল, ব্যক্তিগত সম্পত্তি আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ উৎপত্তি । মাৰ্ক্সৰ সৈতে কমিউনিষ্ট ইস্তাহাৰ ৰ সহ-লেখক আছিল আৰু মাৰ্ক্সৰ মৃত্যুৰ পিছত প্ৰকাশিত কেপিটেল ৰ দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় গ্ৰন্থ সম্পাদনা কৰিছিল।

ইয়াৰ উপৰিও সমাজবাদৰ প্ৰতি তেওঁৰ বৌদ্ধিক অৱদানৰ প্ৰতি বস্ত্ৰ খণ্ডৰ অন্তৰ্গত কাৰখানা থকা পৰিয়ালৰ সদস্য এংগেলছে মাৰ্ক্সক আৰ্থিকভাৱে সহায় কৰিছিল, যাৰ ফলত তেওঁ পুঁজি ৰ গৱেষণা আৰু লিখিব পাৰিছিল।

অন্য বিখ্যাত কমিউনিষ্ট নেতা আৰু কৰ্মী

মাৰ্ক্স আৰু এংগেলছৰ উপৰিও অন্যান্যসকলৰ লগতে তলত উল্লেখ কৰাসকলক বিখ্যাত কমিউনিষ্ট নেতা হিচাপে উল্লেখ কৰিব পাৰি:

• ভ্লাদিমিৰ লেনিন, নেতা ৰাছিয়ান বিপ্লৱ আৰু মাৰ্ক্সবাদী তত্ত্ববিদৰ;
• লিয়ন ট্ৰটস্কি, ৰাছিয়ান বিপ্লৱত অংশগ্ৰহণ কৰা আন এজন গুৰুত্বপূৰ্ণ মাৰ্ক্সবাদী তত্ত্ববিদ, ইয়াৰ উপৰিও ৰাছিয়াৰ গৃহযুদ্ধত যুৱ সমাজবাদী ৰাষ্ট্ৰক ৰক্ষা কৰা ৰঙা সেনাবাহিনীৰ নেতৃত্ব দিছিল;
• নেতা হিচাপে লেনিনৰ উত্তৰাধিকাৰী জোচেফ ষ্টেলিনছোভিয়েট, ৰক্ষা কৰিছিল যে ইউৰোপৰ অন্যান্য দেশত বিপ্লৱৰ প্ৰচেষ্টা ব্যৰ্থ হোৱাৰ বাবে হতাশ হোৱা ছোভিয়েট ইউনিয়নে উপলব্ধ বস্তুগত আৰু মানৱ সম্পদৰ সুবিধা লৈ একক দেশতে সমাজবাদ গঢ়ি তুলিব লাগে;
• মাও জেডং, নেতা... চীনত সমাজবাদৰ ৰোপণ কৰা চীনা বিপ্লৱে কৃষকৰ বিপ্লৱী ভূমিকাক গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল;
• এনানায়কত্ববাদী ফুলগেনচিঅ' বাটিষ্টাক উফৰাই পেলোৱা আৰু আমেৰিকাৰ ওপৰত কিউবাৰ ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক নিৰ্ভৰশীলতা ভংগ কৰা বিপ্লৱৰ নেতা ফিডেল কাষ্ট্ৰো;
• ভিয়েটনামী সমাজবাদীসকলৰ নেতা হো চি-মিন, যিয়ে ফৰাচী উপনিবেশিকসকলৰ পৰাজয়ৰ পিছত উত্তৰ ভিয়েটনামত ক্ষমতা দখল কৰিছিল আৰু ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ পিছত সমাজবাদী শাসনৰ অধীনত দেশখনক একত্ৰিত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।

এইটোও চাওক:

• মাৰ্ক্সবাদ
• সমাজবিজ্ঞান
• সোঁ আৰু বাওঁ
• অৰাজকতাবাদ