តើអ្វីទៅជា Epistemology?

Epistemology មានន័យថា វិទ្យាសាស្ត្រ ចំណេះដឹង ។ Epistemology គឺជាទ្រឹស្ដីនៃចំណេះដឹង ជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលស៊ើបអង្កេត ជំនឿ និងចំណេះដឹង ដោយស្វែងរកធម្មជាតិនៃចំណេះដឹងវិទ្យាសាស្ត្រ និងដែនកំណត់របស់វា។

ប្រភពដើមនៃគំនិត epistemological គឺនៅក្នុងការសិក្សាទស្សនវិជ្ជា ដែលកំណត់វាជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលវិភាគពីរបៀបព្យាបាលបញ្ហាដែលកើតចេញពីការសន្មត់ទស្សនវិជ្ជាជាក់លាក់មួយនៅក្នុងចរន្តទស្សនវិជ្ជានៃឧត្តមគតិ។

The ប្រធានបទសំខាន់នៃទ្រឹស្ដីចំណេះដឹងនេះគឺជាការពិតនៃអ្វីៗ។

ការសន្មត់ដែល epistemology ត្រូវបានផ្អែកលើ៖

• ចំណេះដឹងគឺជាក់ស្តែង ហើយមិនត្រូវការការយល់ឃើញរបស់មនុស្សមិនថាខាងក្នុង ឬ ក្រៅវិសាលភាពនៃវិទ្យាសាស្ត្រ; ដូច្នេះ ចំណេះដឹងអាចត្រូវបានចោទសួរជាសកល ឬដោយអរូបី។
• ចំណេះដឹងគ្រាន់តែជាតំណាងនៃគំនិតដែលពិតជាមាននៅក្នុងស្មារតីរបស់មនុស្សតែប៉ុណ្ណោះ។

ផ្អែកលើការសន្មត់ទាំងនេះ សំណួរពីរចាំបាច់ត្រូវ ត្រូវបានផ្ទៀងផ្ទាត់៖

• តើគំនិតនេះត្រូវគ្នាទៅនឹងអ្វីដែលពិតប្រាកដ នោះមាននៅខាងក្រៅមនសិការរបស់អ្នកដែលគិតដែរឬទេ?

ហើយប្រសិនបើចម្លើយចំពោះសំណួរទីមួយ គឺអវិជ្ជមាន៖

• តើមានភាពខុសគ្នារវាងគំនិតពិត និងមិនពិតទេ? តើភាពខុសគ្នាទាំងនេះនឹងទៅជាយ៉ាងណា?

ទ្រឹស្ដីនៃចំណេះដឹងបាត់បង់កម្លាំងនៅពេលដែល Kant ក្នុង ការរិះគន់នៃហេតុផលសុទ្ធសាធ របស់គាត់បានបដិសេធការសន្មត់ទីមួយនៃ epistemology ។

នៅក្នុងវិស័យទស្សនវិជ្ជា ទស្សនវិជ្ជាត្រូវបានជំនួសដោយវិធីសាស្រ្តដែលសិក្សាពីនីតិវិធីសុពលភាពនៃចំណេះដឹងវិទ្យាសាស្ត្រ។

ប្រភពដើមនៃ Epistemology

ឫសគល់នៃកំណើតនៃ epistemology ស្ថិតនៅក្នុងការសាកសួរអំពីអត្ថិភាពនៃវត្ថុ។ សម្រាប់ Descartes ចំណេះដឹងគឺជាតំណាងនៃគំនិត ហើយគំនិតគឺជាផ្នែកផ្លូវចិត្តដែលមានតែនៅក្នុងស្មារតីនៃបុគ្គលដែលគិតវា។

Epistemology គឺជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលស្វែងរកការបញ្ជាក់ចំណេះដឹង ស្វែងរកភស្តុតាងថាចំណេះដឹង។ មាននៅខាងក្រៅមនសិការរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ហើយថាតើវាអាចត្រូវបានគេមើលឃើញពីជំនឿ គំនិតដ៏អស្ចារ្យ ឬមិនពិត។

នៅក្នុង epistemology មានមុខតំណែងផ្សេងគ្នាពីរទាក់ទងនឹងរបៀបដែលចំណេះដឹងគួរតែត្រូវបានផ្ទៀងផ្ទាត់៖

Empiricism

នៅក្រោមមុខតំណែងនេះ ចំណេះដឹងអាចខុសគ្នាតែពីជំនឿតាមរយៈអ្វីដែលត្រូវបានចាប់ និងបទពិសោធន៍ដោយមនុស្សប៉ុណ្ណោះ។

សូមមើលនៅទីនេះ ទាំងអស់អំពីអត្ថន័យនៃ Empiricism និង ចំណេះដឹងជាក់ស្តែង ។

សនិទាននិយម

យោងទៅតាមវិធីសាស្រ្តសនិទាននិយម បុគ្គលម្នាក់ៗអាចផ្តល់សុពលភាពចំណេះដឹងតាមរយៈហេតុផល ដោយមិនចាំបាច់មានភស្តុតាង

សូមមើលនៅទីនេះ ទាំងអស់អំពីអត្ថន័យនៃ ហេតុផលនិយម ។

រោគវិទ្យាហ្សែន

រោគវិទ្យាហ្សែនគឺជាទ្រឹស្តីរបស់លោក Jean Piaget; Piaget បានព្យាយាមបញ្ចូលគ្នានូវទ្រឹស្តីពីរដែលទាក់ទងនឹងប្រភពដើមនៃចំណេះដឹង។

សម្រាប់អ្នកខ្លះ ចំណេះដឹងនឹងជាអ្វីមួយដែលមាននៅក្នុងខ្លួនមនុស្ស ពោលគឺវាមានរួចហើយនៅក្នុងបុគ្គលម្នាក់ៗនៅពេលចាប់កំណើត។ ទ្រឹស្ដីនេះត្រូវបានគេហៅថា apriorism។

សម្រាប់អ្នកផ្សេងទៀត វានឹងមិនមានចំណេះដឹងពីកំណើតទេ។ វាគ្រាន់តែជាបទពិសោធន៍ប៉ុណ្ណោះ ដែលចំណេះដឹងអាចទៅដល់មនុស្សបាន។

Piaget បង្រួបបង្រួមគំនិតទាំងពីរនេះដោយបញ្ជាក់ថា ចំណេះដឹងត្រូវបានសម្រេចតាមរយៈអន្តរកម្មនៃអ្វីដែលកើតមកជាមួយបុគ្គលជាមួយនឹងអ្វីដែលគាត់ចាប់យកជាមួយនឹងអារម្មណ៍របស់ពួកគេ។

រោគវិទ្យាផ្នែកច្បាប់

ដូចដែលទស្សនវិជ្ជាប្រើ epistemology ដើម្បីធ្វើសុពលភាពកម្មវត្ថុនៃការសិក្សារបស់វា៖ ចំណេះដឹង ការសិក្សាច្បាប់ប្រើ epistemology ដើម្បីបញ្ជាក់ប្រភពដើមនៃគំនិតដែលមានមូលដ្ឋាន។ ទស្សនវិជ្ជាផ្នែកច្បាប់ស្វែងរកការកំណត់កត្តាដែលនាំទៅដល់ប្រភពដើមនៃច្បាប់។

យោងទៅតាមទ្រឹស្ដីនៃ epistemology ផ្នែកច្បាប់ បុគ្គលម្នាក់ៗមានវិធីគិត និងការប្រព្រឹត្តខុសៗគ្នា ហើយដូច្នេះ ច្បាប់ត្រូវការការឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងស៊ីជម្រៅ។ ដោយហេតុថាវាអាចមានការបកស្រាយជាច្រើន យោងទៅតាមការយល់ដឹងរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ។

រោគវិទ្យារួម

អេស្ត្រូមវិទ្យារួមផ្សំបញ្ចូលគ្នានូវវិទ្យាសាស្ត្របីយ៉ាង៖

• ចិត្តវិទ្យា
• ចិត្តវិទ្យា;
• ចិត្តវិទ្យាសង្គម។

បង្កើតឡើងដោយចិត្តវិទ្យា Jorge Visca, epistemologyconvergent ស្វែងរកការយល់កាន់តែទូលំទូលាយអំពីយន្តការសិក្សារបស់មនុស្ស។

អត្ថន័យនៃ Epistemology គឺស្ថិតនៅក្នុងប្រភេទទស្សនវិជ្ជា

សូមមើលផងដែរ៖

• អត្ថន័យនៃទស្សនវិជ្ជា
• អត្ថន័យនៃរូបវិទ្យា
• អត្ថន័យនៃសីលធម៌
• អត្ថន័យនៃតក្កវិជ្ជា
• អត្ថន័យនៃទ្រឹស្ដី<9
• អត្ថន័យនៃសង្គមវិទ្យា
• អត្ថន័យនៃសីលធម៌
• អត្ថន័យនៃ Hermeneutics
• អត្ថន័យនៃចក្រភពនិយម
• អត្ថន័យនៃចំណេះដឹងជាក់ស្តែង
• អត្ថន័យនៃការត្រាស់ដឹង
• អត្ថន័យនៃការត្រាស់ដឹង